Help! Welke microfoon moet ik kiezen?

Het belang van een microfoon wordt vaak onderschat; ook al heb je de duurste van de duurste instrumenten, goedkope of slechte microfoons kunnen je sublieme geluid helemaal teniet doen. Vandaar een korte cursus en informatie over hoe je tot een goede keuze kunt komen.

Ze zijn grofweg in te delen in dynamische- en condensatormicrofoons.
- dynamische bevatten een membraam die in verbinding staat met een door koperdraad omwonden magneet. Als de membraam door geluidstrilling in beweging wordt gebracht, wordt door de spoel een stroompje opgewekt. Dit wordt via een versterkertje naar de mengtafel gestuurd;
- condensator microfoons hebben een membraam met een metalen laagje, meestal van goud. Onder dit membraan zit nog een metalen laag. Doordat beide lagen onder spanning worden gezet (met behulp van fantoomvoeding) ontstaat een spanningsverschil wanneer er onder invloed van luchttrilling beweging komt in het voorste membraan. Dit verschil zorgt er voor dat de microfoon een signaal afgeeft.

In tegenstelling tot de dynamische is hier sprake van een elektrisch signaal in plaats van een dynamisch signaal. Dit zorgt tevens voor een belangrijk verschil in geluid: de condensatormicrofoon klinkt strakker, transparanter en met name in de hoge tonen helderder.

Zowel voor zang als instrument zijn dynamische en condensatormicrofoons beschikbaar.

Gevoeligheidsrichting van de microfoon

Elke heeft zijn eigen richtingskarakteristiek, waarmee aangegeven wordt vanaf welke kant hij gevoelig is voor geluid. Het is belangrijk om rekening te houden met de richtingskarakteristiek, omdat sommige door een bepaalde karakteristiek minder geschikt zijn voor live gebruik of recording.

De twee meest voorkomende karakteristieken zijn omnidirectional en cardioïde.

Omnidirectional (rondom gevoelig) betekent “in alle richtingen even gevoelig”. Wanneer een microfoon met deze karakteristiek live gebruikt wordt, zal deze snel gaan rondzingen (feedback);
Cardioïde (niervormig) microfoons zijn aan de achterkant niet gevoelig. Hierdoor is deze zeer geschikt voor live gebruik omdat hij zo niet snel gaat rondzingen (feedback). Wanneer een monitor voor de zanger wordt gelegd, dus recht achter de microfoon, wordt het geluid niet hierdoor niet opgevangen. Ook wanneer deze gebruikt wordt in kleine ruimten, komt geluid dat weerkaatst wordt via de overstaande muur er niet in terecht. In alle gevallen blijft feedback uit.

Plaatsing van de microfoon

Als je uiteindelijk je keuze hebt gemaakt en er een hebt aangeschaft ben je nog niet klaar. Om tot een optimaal geluid te komen is de plaatsing erg belangrijk; zowel in live-sound als bij recording kan microfoonplaatsing de klankkleur en geluidskwaliteit erg beïnvloeden. Als hij goed geplaatst is dan behoeft hij meestal weinig extreme aanpassing in de klankkleur op je mengtafel of in de computer. Hieronder wordt per categorie omschreven hoe je deze het beste kunt plaatsen.

Lead vocals

Houd de microfoon vlak bij je lippen, of laat ze zelfs net in aanraking komen voor een vol en krachtig geluid. Eventueel kun je de bas (onder de 100Hz)afsnijden. Let op het proximity effect: als je er dichter bij zingt krijgt het geluid een donkerdere klank.

Akoestische gitaar

Een akoestisch gitaar kun je het beste uitversterken met een condensator-richtmicrofoon (bijvoorbeeld Sennheiser E914 of E614) die je op ongeveer 10 centimeter afstand van het klankgat plaats.

Elektrische gitaarversterker

Voor de elektrische gitaar wordt meestal een dynamische instrument microfoon gebruikt. Speciaal ontworpen voor dit doeleinde is de Sennheiser E906 en E606. Je kunt hem op verschillende manieren plaatsen, en zo invloed hebben op je klankkleur. Luister eerst goed naar het gitaarversterker geluid en vraag je af of uit alle speakers hetzelfde geluid komt ( of gescheiden laag en mid/hoge tonen).

Plaats hem op 10 cm afstand in het centrum van de speaker voor natuurlijk, gebalanceerd geluid en op 2 tot 3 cm afstand voor een bassig geluid, met de minste kans op feedback. Plaatsing aan de rand van de speaker cone zorgt voor een doffig of zachter geluid en minder eigenruis van de versterker.

Wanneer je je microfoon op één meter van het centrum van de speaker cone plaatst krijg je een dun geluid, met gereduceerde bas. Voordeel van deze methode (niet geschikt voor live-doeleinden) is een ruimtelijk geluid in tegenstelling tot close-mic-ing wat een kaal direct geluid oplevert.

Elektrische basgitaar versterker

Het uitversterken van een basversterker met behulp van een microfoon, is hetzelfde als van een gitaarversterker. In live-versterking wordt vaak gekozen voor een D.I.-box (direct input).

Drums

Toms: met behulp van compacte microfoons die je eenvoudig op de rand van je toms monteert (bijvoorbeeld Sennheiser E604 of E904) kun je deze trommels doeltreffend uitversterken. Plaats ze zo dat ze niet in de weg zitten tijdens het drummen;

Snare: de snaremicrofoon plaats je horizontaal aan de rand van de snare geplaatst, zodat hij als het ware over de hele snare kan “uitkijken”;

Hi-hat: gebruik een condensator microfoon voor een transparante, heldere klank. Zorg er bij de plaatsing voor dat hij zo weinig mogelijk geluid opvangt van de snare en andere onderdelen van het drumstel;

Kick: afhankelijk van je voorkeur kun je hem met groot membraam in het gat van het voorvel hangen, of dieper in de trommel ter hoogte van de klopper.

Overhead: met behulp van twee condensatormicrofoons op statief kun je de bekkens uitversterken. Vaak wordt er één schuin links en één schuin rechts voor het drumstel richting de drummer geplaatst. In hele grote zalen of tijdens opnames is het soms aan te bevelen om elke bekken los te versterken.

Koperblazers

Met de komst van de clip-on microfoon is er een grote bewegingsvrijheid ontstaan voor de blazers in live-situaties. Door de flexibele zwanenhals kan hij op een vaste afstand van je instrument geplaatst worden en zo optimaal de dynamiek van het instrument weergeven.

Waarop moet ik letten bij de aanschaf van een microfoon?

- Wil je hem voor in de studio of live gebruiken? In de studio kun onbeperkt gebruik maken van (omnidirectionele) condensatormicrofoons omdat je geen last hebt van feedback. Live kun je het beste werken met waar mogelijk met cardioide.
- Wordt hij gebruikt om een instrument of om de zang uit te versterken? Een instrumentmicrofoon moet natuurlijk het geluid van het instrument goed doorgeven, vraag je af in welk frequentiegebied het geluid van je instrument zich bevindt. Een bas microfoon is bijvoorbeeld minder geschikt om een sopraanblokfluit mee uit te versterken en een condensatormicrofoon minder geschikt voor een basgitaar. Meestal tref je in de beschrijving al aan voor welke instrumenten ze optimaal geschikt zijn.
- Als hij voor zang is, vraag je dan eerst af wat voor een soort stem je hebt. Elke stem is anders. Heb je bijvoorbeeld een hele hoge stem, dan is een microfoon met een helder hoog niet goed geschikt omdat deze de schelheid extra naar voren laat komen.
- Houd er rekening mee dat hij het uiteindelijke geluid door moet geven. Je instrument of stem kan nog zo goed klinken, als je geen goede microfoon hebt gaat dat voor een belangrijk deel verloren. Helemaal als zanger(es) moet je je bedenken dat dit de enige beperking is tussen jou en je publiek.